Vojvodina, kao područje koje je oduvek bilo prepoznato po svojoj raznovrsnoj kulturi, igra ključnu ulogu u očuvanju tradicije, naročito kroz bogati folklor koji se neguje već generacijama. Folklor predstavlja srž kulturnog identiteta različitih naroda koji žive na ovom prostoru, i ima neprocenjivu vrednost za očuvanje tradicije i promociju kulturnih praksi.
Očuvanje tradicije kroz folklor nije samo pitanje prošlosti, već i buduće generacije koje nastavljaju da baštine ove kulturne vrednosti. Značaj folklora se ogleda ne samo u muzičkim i plesnim tradicijama, već i u posebnim običajima koji krase vojvođanski kraj. Na međunarodnim naučnim konferencijama poput „Savremena srpska folkloristika“, koje se održavaju širom Srbije i regiona, ističe se napredak i istraživanja u području folkloristike.
Ove konferencije, održane u gradovima kao što su Novi Sad, Beograd i Prizren, rezultirale su značajnim zbirkama radova koje doprinose razvoju folklorističkih studija. ‘Savremena srpska folkloristika II’ okupila je dvadeset i osam različitih studija, pružajući uvid u različite tematske i metodološke pristupe istraživanju folklora.
Konferencije su postale mesto okupljanja uglednih domaćih i evropskih folklorista, omogućujući praćenje savremenih trendova u srpskim i evropskim folklornim studijama. Na primer, na konferenciji „Savremena srpska folkloristika VIII – Slovenački folklor i literarna fantastika“ koja je održana u Tršiću 2019. godine, skrenuta je posebna pažnja na interakciju folklora i književne fantastike.
U sklopu „Savremene srpske folkloristike IX“, održane 2020. godine, poseban akcenat je stavljen na urbani folklor i nasleđe Nenada Ljubinkovića, uz učešće domaćih i stranih istraživača putem online platformi zbog pandemije COVID-19. Tema jugoslovenskog kulturnog nasleđa takođe je detaljno proučavana, uključujući ideju nesvrstanosti i kulturni značaj omladinskih radnih akcija.
Sa druge strane, Strategijom razvoja kulture Republike Srbije (2020-2029) naglašava se niska participacija mladih u kulturnim sadržajima. Istraživanje pokazuje da samo 9.3% mladih uzrasta 15-29 godina smatra posete kulturnim sadržajima među svojim omiljenim aktivnostima.
Posebno se ističe potreba za većim angažovanjem dece od predškolskog uzrasta kroz kreativne i interaktivne programe, kako bi se razvijale kulturne potrebe koje će trajati kroz celoživotno učenje. U gradu Bečeju, kulturne institucije koje aktivno stvaraju sadržaj za mlade beleže veoma nisku participaciju, uprkos velikom trudu i resursima.
Kreativni centar Gradskog pozorišta izdvajamo kao primer dugoročnog projekta koji pruža radionice za decu i mlade, sa ciljem poboljšanja i kontinuiranog obezbeđivanja kulturnog sadržaja za mlađu populaciju. Ove radionice uključuju Školu glume, Dečji dramski studio, Omladinski dramski studio, kao i omladinski dramski studio na mađarskom jeziku, obuhvatajući oko 50 učesnika.
Razvijene tokom godina, ove nove pozorišne grupe postižu značajne uspehe na nacionalnim i regionalnim festivalima, čime se neprekidno unapređuje kulturni pejzaž zajednice.
Istorija folklora u Vojvodini
Folklor u Vojvodini, kao deo bogatog kulturnog nasleđa, potiče iz vekovima stare tradicije koja seže duboko u istoriju. Različite etničke grupe koje su naselile ovaj region unele su svoje muzičke tradicije, pesme, igre i običaje, stvarajući jedinstven kulturni mozaik. Kroz etnologiju, istraživanje kulturnog nasleđa đ i dokumentovanje, očuvane su brojne forme folklornog izraza koje su se prenosile s kolena na koleno.
Poreklo i razvoj muzičkih tradicija
Vojvodina je poznata po svom bogatom muzičkom nasleđu. Srpska narodna umetnost obuhvata lirske i epske pesme, bajke, poslovice, vokalnu i instrumentalnu muziku, narodne igre i likovnu umetnost. Postojeći folklorni modeli služili su kao osnova za razvoj narodnog stvaralaštva, pri čemu su učestvovali ne samo seljaci već i gradsko stanovništvo, koje je razvijalo drugačije folklorne identitete.
Proces mešanja i ujednačavanja folklornih obrazaca stvorio je nove kulturne forme koje su danas priznata kulturna baština. Različiti načini života i privređivanja, poput stočarstva i zemljoradnje, kreirali su posebne folklorne izraze i modela koji su simbolizovali opstanak tradicije.
Uticaj različitih kultura na pejzaž folklora
Od prapostrojanja, pejzaž voivodinskog folklora je bio oblikovan međugeneracijskom saradnjom različitih naroda i kultura. Narodne igre i pesme evoluirale su pod uticajem istorijskih promena, društvenih kretanja i globalizacije, postajući zajednička kulturna baština mnogih zajednica.
Pored formalnih kulturnih manifestacija, folklor je i dalje živi deo svakodnevnih običaja ljudi u Vojvodini. Privatna okupljanja i praznici predstavljaju trenutke kada se ne samo obnavlja, već i kreira nova generacija narodnih običaja. Amaterske grupe i pojedinci igraju važnu ulogu u očuvanju i revitalizaciji narodnog stvaralaštva kroz različite festivale i smotre izvornog folklora.
Folklorne grupe i kulturne manifestacije
Vojvodina se može pohvaliti velikim brojem folklornih grupa koje posvećeno rade na očuvanju i promociji bogate kulturne baštine. Ove grupe su često ključni akteri u brojnim kulturnim manifestacijama i festivalima, doprinoseći ne samo umetnosti i kulturi, već i obrazovanju o folkloru i međugeneracijskoj saradnji.
Najpoznatije folklorne grupe u Vojvodini
Među najpoznatijim folklornim grupama u Vojvodini su „Veliko kolo“ iz Novog Sada, „Abrašević“ iz Subotice i „Ljubomir Ivanović Gedža“ iz Sremske Mitrovice. Ove grupe su se svojim dugogodišnjim radom i zalaganjem istakle kao nosioci autentičnih narodnih igara i pesama, postajući kulturni ambasadori svoje regije. Njihove izvedbe su često deo značajnih festivala i manifestacija, okupljajući publiku svih generacija.
Vozvodinske narodne igre i njihova uloga na manifestacijama
Narodne igre, kao što su „kolo“ i „čardaš“, neizostavan su deo gotovo svake manifestacije u Vojvodini. Ove igre ne samo da čuvaju autentičnost vojvođanskog kulturnog izraza, već i unose živost i energiju u manifestacije. Tradicionalne igre privlače gledaoce i podstiču interesovanje za umetnost i kulturu, ali i za aktivno učešće u folklornim grupama.
Festivali i manifestacije folklora u Vojvodini
Folklorni festivali u Vojvodini, poput „Vojvođanskih igara“ i „Festivala folklora“, svake godine privlače hiljade posetilaca i učesnika. Ovi festivali nude priliku za obrazovanje o folkloru, razmenu iskustava i negovanje kulturnih vrednosti. Na poslednjem subotičkom konkursu za finansiranje kulturnih programa, izdvojena su značajna sredstva za realizaciju 206 projekata, među kojima su brojni vezani za folklor i narodne igre.
Učešće na ovim manifestacijama omogućava ljubiteljima umetnosti i kulture da uživaju u raznovrsnim nastupima, dok se festivali poput „Vojvođanskih igara“ ističu kao centralni događaji koji slave vojvođansku tradiciju i njenu raznolikost. Ovi festivali igraju ključnu ulogu u očuvanju i promociji folklorne baštine, čineći je dostupnom široj publici.